Kitapları seven insanların ortak meraklarından biri hızlı okumanın ne kadar mümkün olduğudur. Kısıtlı zaman içerisinde okumak istediğimiz çok fazla kitap var ve bu büyük bir problem olarak zihnimizin bir köşesini hep meşgul ediyor. Verimli okuma performansı gösteremedikleri için okumayı bırakan çok insan var. Yaşam hızı arttıkça, okuma hızı ile arasındaki makas daha çok açılıyor. Buna paralel olarak da dikkat süresi ve anlama oranı düşüyor. Beyin her zaman hedefe ulaşmak için az enerji harcamayı ve en kısa yolu tercih eder. Dijital çağda okuma eylemi ise kesinlikle bu tanıma uymuyor. Peki bu probleme nasıl bir çözüm bulunabilir? Aynı mantıkla yani en pratik şekilde hızlı okumayı öğrenmek mümkün müdür? Ya da diğer açıdan düşünüldüğünde okuma hızı, dijital çağın yaşam hızına çekilebilir mi? Bu soruyu soran insan sayısı hiç de az değil.
Bu soruya yanıt ararken ilk üzerinde durulması gereken şey; okuma kavramının zihnimizde kodlanmış olan anlamı. Bu anlamı değiştirmek bile başlı başına hızlanmaya neden olabiliyor. Doğru tanımlanmayan probleme çözüm bulmak, çoğu zaman mümkün değildir.
Okumak farklı etaplardan oluşan, göz ile başlayan ve dil ile tamamlanan kollektif bir eylemdir. Üç ana başlık altında; görmek, anlamak ve ifade etmek diyebiliriz. Diğer açıdan; göz kasları, kelime kapasitesi, dikkat süresi, ilgi alanı, ifade yeteneği ve zihin işleme kapasitesi bu eylemde etkin olan faktörlere örnek olarak verilebilir ve bu yelpaze daha da açılabilir. İşte hızın artması için bu faktörlerin her biri ile ayrı ayrı çalışmak gerekir.
Okumanın ana amacı ve okunan materyalin türü, okumanın kategorisini belirler. Keyifli bir roman, sınava girmek için okunan ders kitabı, tez yazmak için kullanılan makale aynı tür de okunamaz. Buradan da okuma eyleminin de kendi içerisinde ayrıldığını söyleyebiliriz. O zaman okuma hızı dendiğinde kastedilen hangisidir?
Okuma ölçümlerinde metnin içeriği kadar verilen süre de başlı başına bir etkendir. Göz kaslarının yorulması ile dikkat süresi göz önüne alındığında birkaç dakika gibi kısa bir sürede yapılan değerlendirmelerin doğru sonuç vermeleri çok da mümkün değildir.
Bütün bu veriler göz önüne alınarak düşünüldüğünde, “Hızlı okumak gerçekten mümkün müdür?” sorusu yerine, “Okuma performansımı nasıl daha verimli hale getirebilirim?” sorusunu sorarsak eğer, dakikadaki kelime sayısından ziyade birim zamanda elde edilecek, daha kalıcı bir anlama oranına odaklanabiliriz. Sorularımızı değiştirmek doğrudan odak noktamızı ve buna bağlı olarak çözüm yollarını değiştirmemizi sağlar.
Okumak bir beceridir ve teknik eğitimle verimli hale getirilebilir. Önce üzerinde çalışılması gereken ana noktalar ayrı ayrı belirlenmeli, ardından bunlara uygun çalışma programları yapılmalı ve en önemlisi uzun vadede sistemli olarak uygulanmalıdır. Göz egzersizleri için ayrı, kelime kapasitesi için ayrı, zihnin algılama performansı için ve diğer gerekli noktalar ayrı ayrı çalışılmalıdır.
Teknik eğitim üç ana aşamadan oluşur. Teori, uygulama ve alışkanlık aşamaları. Bu herhangi bir eylemin motor becerisi haline geçmesi için gerekli olan aşamalardır. Okuma becerisi için teori kısmına kitaplardan, dijital platformlardan, yetkin kurslardan kolaylıkla ulaşılabilir. Bu kısım herkes için uygun olan teorik bilgiden oluşur. Uygulama kısmı ise kişiye özeldir. Bunun nedeni ise her insanın sahip olduğunu altyapının kendine özel olmasıdır. Kiminin göz yapısı daha iyi iken kiminde problem vardır. Kimi insanın kelime kapasitesi daha genişken, kiminde belirli alanlarla kısıtlıdır. Kimi insanın okumayı ilk öğrendiği metot tümevarımken kiminin ki tümdengelimdir vs. Bu nedenle her insanın egzersiz programı farklılık gösterdiği alanlara göre değişir. Bu konumda destek de alınabilir veya biraz çabayla insanlar kendi programlarını da hazırlayabilirler. Dijital platformlarda bunlara uygun çok sayıda uygulamalarda mevcuttur.
Gelelim işin son kısmına. Buraya kadar çoğu kişi büyük bir keyif ve hevesle kolaylıkla gelebilirler. Fakat bu noktadan sonra ilerlemek ciddi bir iç disiplin gerektirir. İnsanların bu konuda ki ciddiyetleri ve istekleri de burada ortaya çıkar. Üçüncü etap uzun bir süreçtir. Ulaşılmak istenen performansa göre en az iki ay ile bir yıl arasında değişebilir. Burada okuma amacı büyük etkendir. Akademik çalışanlar ile kitap severler arasında mecburiyetten kaynaklı bir fark oluşabilir.
Alışkanlık aşamasını verimli geçiren insanlar için artık anlayarak hızlı okumak bir motor beceri haline gelir. Fazladan çaba sarf etmeden, kısa zamanda etkin okuma yapabilirler. Yalnız burada da atlanılmaması gereken bir püf nokta vardır. Tıpkı spor yapan insanlarda olduğu gibi belirli bir süre eylem gerçekleştirilmez ise performans düşüklüğü olur. Fakat kısa bir egzersiz programı ilen tekrar eski seviyesine çıkar.
Bu nedenle okuma alışkanlığı olmadığı halde eğitimle alışkanlık edinmeye çalışan insanlara nazaran, daha öncesinde belirli bir okuma düzenine sahip olan, hatta işi gereği çok fazla okuması gereken insanlar daha hızlı ilerler.
Bu eğitimde ki en büyük problemlerden biri de ölçümdür. İnsanlar doğal olarak ilerlemelerini görerek motive olurlar ve gösterge isterler. Kurslarda veya yazılı kaynaklarda bu ölçümü yapmak mümkün fakat metnin içeriği, okuyucunun metne ilgisi, ölçülen süre, yaş, göz kapasitesi, dikkat süresi gibi daha önceden de saydığım değişkenler göz önüne alındığında çok da objektif bir sonuç beklenemez. Ancak şahsa özel hazırlanan bir değerlendirme yapılması gerekir, bunu da ancak kişi kendisi yapabilir. Bunu yaparken de hıza odaklanırsa yine hayal kırıklığına uğrar çünkü tek bir hız olamaz. Bir araç nasıl yola, sürücüye, varış yerine ve ihtiyacına göre hız değiştirirse okuyucu da farklı değişkenlere göre devamlı okuma hızını değiştirir.
Okuma becerisi ile ilgili alınacak olan teknik eğitimin değerlendirmesi sadece kişinin kendisi tarafından objektif bir şekilde yapılabilir ve ancak uzun vadede net olarak görülebilir. Fakat doğru şekilde ilerliyorsa süreç içerisinde hızındaki ve anlama oranındaki değişiklikleri hissetmesi kaçınılmazdır.
Her insan, gerçekten istediği ve uzun vadede çalışacak kadar disiplinli olduğu takdirde kendi kapasitesine göre okuma becerisini geliştirebilir ve anlayarak hızlı okuyabilir.